Midyat, Mardin’in güzeller güzeli kız kardeşi… Mardin gezimizin son gününü kendimizi bir Doğu masalının kahramanı gibi hissedeceğimiz Midyat’a ayırmaya karar verdik. Aslında Mardin sanıldığından daha büyük bir şehir. Midyat’ın yanı sıra Kızıltepe, Dargeçit, Derik, Mazıdağı, Nusaybin, Ömerli, Savur, Yeşilli Mardin’e bağlı diğer ilçeler. Eğer Mardin’e gelmişken Hasankeyf’i de göreyim derseniz yine rotanıza Midyat’ı eklemek durumundasınız. Çünkü Hasankeyf’e Midyat yolu üzerinden gidiliyor.
Sarı kalker taşından yapılmış evleri ile Midyat Eski Mardin’in adeta kopyası. Turabdin Platosu olarak adlandırılan bölgede bulunan Midyat asırlar boyunca farklı medeniyetlere ev sahipliği yapmış. Civarda birçok Süryani köyü de var. Turabdin mana olarak “Tanrının hizmetkarları” anlamına geliyor. Dünyanın en eski Süryani manastırı olan Mor Gabriel’in Midyat’ta yer alması bölgenin önemini vurguluyor. Hadi gelin, Midyat’ı daha yakından tanıyalım.
Midyat yazısına geçmeden önce kapsamlı Mardin gezi rehberi yazımı okuyabilirsiniz. Mardin yeme-içme notları da geziniz için fikir verebilir.
Midyat’a Nasıl Gidilir?
Yazının İçindekiler
Mardin-Midyat arası yaklaşık 65 kilometre. Bu yüzden erkenden yola çıkmanızı tavsiye ediyorum, çünkü burada hava 17.00 civarı kararıyor. Eğer aracınız yoksa Midyat’a minibüsler ile ulaşım sağlayabilirsiniz. Mardin Şehirler Arası Otobüs Terminali’nden saat başı kalkan minibüsler yaklaşık 1.5 saatte Midyat’a gidiyor. Ama daha konforlu bir seyahat için araç kiralamak en mantıklısı. Araba ile yolculuk ortalama bir saat sürüyor. Midyat’a gittiğinizde Mor Gabriel Manastırı’nı görmek isterseniz oraya minibüs ile ulaşım maalesef yok. Pizzasıyla meşhur Kafro Köyü, Beyazsu ve Hasankeyf için de araç kiralamanız şart. Midyat’a giderken güvenlik açısından endişe duymanıza gerek yok, yollar gayet güvenli.
Midyat Gezilecek Yerler
Biz Midyat gezimize yaklaşık iki saat ayırdık. İlçede gezip görülebilecek fazla bir yer olmasa da çevre gezileriyle bir tam gününüzü alıyor. Telkari ve Süryani şarabıyla ünlü ilçedeki Midyat Devlet Konukevi buraya gelen turistlerin ilk durağı. Gelüşke Han ve Cevat Paşa Camii listenize ekleyebileceğiniz yerler arasında.
Midyat Manzarasını Bir de Devlet Konukevi’nden Görün
Sabah erken saatte gezmeye başladığımız Midyat’taki ilk durağımız film ve dizilere ev sahipliği yapmasıyla ünlü Midyat Devlet Konukevi. Burası şimdilerde belediye tarafından işletiliyor, bu yüzden içeriye girmek için bağış olarak 2 TL ücret ödüyorsunuz. Üç katlı konuk evi Midyat taş işçiliğinin en güzel örneklerinden biri. Giriş katında yöresel eşyaların satıldığı küçük bir dükkan ve çay-kahve içebileceğiniz bir kafe bulunuyor.
Üst katlara çıktıkça nefis Midyat manzarası adeta ayaklarınızın altına seriliyor. Fotoğraf çekimi için en ideal noktalardan biri olan Midyat Devlet Konuk Evi bir zamanlar Sıla dizisinin çekildiği yermiş. O yüzden ismi Sıla Konağı olarak da biliniyor. Zaman zaman dizi ve film çekimlerinin yapıldığı konağın en üst katına mutlaka çıkın ve manzarayı doya doya seyredin.
Asırlık Midyat Evleri Arasında Kaybolun
Rengarenk kapılarla süslü Midyat evleri tıpkı Artuklu’da olduğu gibi fazlasıyla ilgimi çekti. Geniş avlulu konaklar ince işçilikleriyle hayranlık uyandırırken yanlarından geçen keçiler buradaki doğal yaşamın en güzel özeti belki de. Stres yok, kalabalık yok, bir yere yetişme telaşı yok. Sokakları gezerken okula giden Midyatlı çocuklar yanımıza geliyor ve bize çikolatalarından ikram ediyor. Hepsinin yüzü gülüyor. Belki ellerinde tablet, ceplerinde telefon yok ama sokakta top oynamak bile onları mutlu ediyor. Gerçek mutluluğun ne olduğunu bizlere hatırlatırcasına…
Telkari Almak İçin İstikamet Midyat Çarşısı
İncelik ve zarifliği ile öne çıkan en eski el sanatlarından biri telkaricilik. Öyle ki MÖ. 2500 yılından itibaren Anadolu’da kullanılmaya başladığı biliniyor. Günümüzde yaygın olarak Mardin’in Midyat ilçesinde varlığını sürdürmeye çalışan telkâri sanatı gümüşün adeta dantel gibi işlenmesiyle hayata geçiyor. Telkarilere göz atmak için rotanız Midyat Çarşısı olmalı. Midyat Çarşısı’nda birbirinden güzel telkârileri yakından inceleyebilir, satın alabilir, ayrıca telkâri atölyelerinde yapımına katılabilirsiniz.
Telkariler çoğunlukla kolye, yüzük, bileklik, broş olarak satılıyor. Fiyatı ise gramına göre belirleniyor. Takılara fazlasıyla düşkün olduğum için ben de Midyat’a gelmişken hatıra kalması için telkâri bir bileklik aldım. Midyat’tan ne alınır diyenler için bir diğer önerim Süryani gözü adı verilen ve firuze taşından yapılan nazar boncuğu. Fiyatı oldukça uygun, 10 TL. İster bileklik isterseniz kolye ucu şeklinde alabiliyorsunuz.
Süryani Şarabı Deneyin
Mezopotamya bölgesinden doğan Süryani şarabı yüzyıllardan bu yana üretilmeye devam ediyor. Midyat Çarşısı’nda yer alan şarap mağazalarının birçoğunun Mardin 1. Cadde’de de şubesi bulunduğunu hatırlatmak istiyorum. Biz şarap alışverişimizi Siras Şarapçılık’tan yaptık. Satın almadan önce farklı şarap çeşitlerini deneyip damak tadınız göre seçim yapabiliyorsunuz. Hiçbir katkı maddesi kullanılmadan hazırlanan Süryani ev şarabı en doğalı olsa da benim genzimi yaktığı için içemedim.
Boğazkere ve Öküzgözü üzümlerinden üretilen Siras, kırmızı şarap seviyorsanız hafif içimli şaraplardan biri. Şarapta hafif aroma isterseniz mahlep eklenerek hazırlanan Dara’yı da deneyebilirsiniz. Rose şarap için Verdo, beyaz şarap için Kustan’ı seçebilirsiniz. Şarap fiyatları 25 TL ve 75 TL arasında değişiyor, ev yapımı Süryani şaraplarının fiyatı ise 50 TL.
Midyat Çevresinde Gezilecek Yerler
Midyat gezimizi tamamladıktan sonra ikinci durağımız olan Mor Gabriel Manastırı’na doğru yola çıkıyoruz. Burası Midyat’a 20 kilometre uzaklıkta, arabayla yaklaşık 15 dakika daha yolculuk yapmanız gerekiyor. Vaktiniz varsa çevredeki Süryani köyleri ziyaret edebilir, muhteşem konaklarla çevrili Kafro (Elbeğendi) köyünde yemek molası verebilirsiniz. Doğal güzelliği ile ünlü Beyazsu da Midyat gezi listenize ekleyebileceğiniz yerler arasında.
Dünyanın En Eski Süryani Manastırı: Mor Gabriel
Mor Gabriel Manastırı tam anlamıyla kuş uçmaz kervan geçmez bir yerde. Etrafta çıt çıkmıyor, sadece kuş seslerinin kulağınıza çalındığı, tam bir inziva yeri burası. İçeriye girişte kişi başı 5 TL ücret ödeniyor. Tıpkı Deyrulzafaran Manastırı’nda olduğu gibi burayı da rehber eşliğinde gezebiliyorsunuz. Hafta içi geldiğimiz için üçümüzden başka kimse yoktu, bir nevi bize özel bir tur oldu:)
Mor Gabriel Manastırı’nın tarihi 1600 yıl öncesine dayanıyor. Mor Şmuyel ve Mor Şemun tarafından kurulan manastır Roma imparatorlarının katkılarıyla yüzyıllar içerisinde gelişerek bugüne kavuşmuş. Tamamı Midyat kesme taşından yapılan manastır gerek işçiliği gerek hazan sarısı rengiyle dikkat çekiyor. Mor Gabriel Manastırı Süryaniler için ikinci Kudüs olarak kabul edildiği için ayrı bir öneme sahip. İsmini 7. yüzyılda Turabdin metropoliti Mor Gabriel’den (Mor Süryani dilinde Aziz anlamına geliyor) alan manastırın da Deyrulzafaran’da olduğu gibi sadece dört bölümü ziyarete açık.
Mor Gabriel Manastırı Gezisi
Rehberimiz bizi giriş bölümünde karşılıyor ve ilk olarak ibadetlerin yapıldığı ana kiliseyi gezdiriyor. Büyük Kilise olarak da adlandırılan yapının en dikkat çekici özelliği mozaik taşları ile kaplı tavanı. Sadece kısıtlı bir bölümüne girilebilen mozaik kaplamalar dünyanın en eskileri arasında. Ne yazık ki mozaiklerin bir çoğu Timur saldırılarında zarar görmüş.
Haftalık ibadetlerin gerçekleştirildiği Büyük Kilise’den sonra ikinci durağımız çoğunlukla günlük ibadetlerin yapıldığı Meryem Ana Kilisesi. Rehberimiz Hristiyanlık inancında günlük 7 vakit ibadet yapıldığını söylüyor. İbadetlerin üçü toplu, dördü ise bireysel olarak gerçekleştiriliyormuş. Meryem Ana Kilisesi’nde Hz. İsa’nın konuştuğu dil olarak da bilinen dünyanın en eski dillerinden biri olan Süryanice (Aramice) yazılar dikkatimizi çekiyor.
Üçüncü bölüm ise manastırın en eski mezarlığı olan Azizler Evi. Farklı dönemlerde hayatını kaybetmiş olan on iki bin rahip buradaki on beş tane nişin içerisine gömülmüş. Rakam bir hayli şaşırtıcı değil mi? Bölgedeki en büyük anıt mezarlardan biri olan Azizler Evi’nde rahipler yüzleri doğuya dönük ve oturur vaziyette gömülüyor. Çünkü Hristiyanlar kıyamet gününde Hz. İsa’yı ikinci kere doğudan bekliyor.
Azizler Evi’ndeki en önemli mezarsa hiç şüphesiz manastıra ismini veren Mor Gabriel’in mezarı. Ölmeden önce vasiyeti üzerine diğer mezarların aksine yere gömülmek isteyen Mor Gabriel taş bir sandalye üzerinde oturur vaziyette defnedilmiş.
Mor Gabriel Manastırı Ziyaret Saatleri
Mor Gabriel Manastırı günümüzde aktif olarak kullanılıyor, şu an 60 kişinin yaşadığı manastırda ziyarete izin verilmeyen bölümler kırmızı şerit çekilerek kapatılmış. Manastırdaki rahipler göz önünde bulunmayı sevmedikleri için ve burası onların ibadet alanı olduğu için saygılı davranmak önemli. Mor Gabriel Manastırı gezimiz yaklaşık 15 dakika sürüyor, tur sonunda fotoğraf çekimi için izin veriyorlar. Deyrulzafaran ile birlikte ikinci Süryani manastırı gezimizi de böylelikle tamamlamış oluyoruz. Fırsatınız varsa mutlaka ziyaret etmenizi tavsiye ediyorum. Mor Gabriel Manastırı her gün 08.30-17.00 saatleri arasında açık.Bu arada aklınızda bulunsun 11.00-13.00 saatleri öğle arası olduğu için manastıra ziyaretçi almıyorlar.
Midyat Gezilecek Yerler: Pizza Köyü Kafro
Evet, yanlış duymadınız Kafro bir Süryani köyü ve köyün kendisinden ziyade pizzacısı ünlü:) Bir zamanlar Süryani nüfusun yoğun olarak yaşadığı Kafro (Elbeğendi) köyü baskılar nedeniyle 90’lı yılların sonunda tamamen boşaltılmış. Köyde yaşayanların hepsi Avrupa’ya göç etmiş. Sonrasında memleket hasretine dayanamayan Kafrolular köylerine geri dönerek burayı adeta baştan yaratmışlar. Buraya gelirken sıradan bir köy hayali kurmayın. Köydeki evlerin hepsi üç katlı konaklardan oluşuyor. Zaten toplamda 15- 20 tane ev var.
Midyat taş işçiliğinin hakkını verircesine yan yana dizilen konaklar tellerle ve büyük kapılarla çevrelenmiş. Konak sahiplerinin büyük bir kısmı hala Avrupa’da yaşıyor, sadece yaz aylarında köylerine geliyorlar. Köyün en dikkat çeken özelliği ile Kafro’s Pizzeria adı verilen pizzacısı. Mardin’de pizza mı yenir demeyin, bence gayet lezzetli. Pizzacının sahibi Nail Bey Almanya’dan gelerek köye damga vuran pizza dükkanını açmış.
Pizzacıya rağbet çok. Hem Mardin’den hem de civar ilçe ve şehirlerden gelenlerle adeta dolup taşıyor. Pizza fiyatları 22 liradan başlıyor. İster karışık pizza söyleyin, isterseniz Kafro pizza ama yanına mutlaka yayık ayran için. Mekan yaz aylarında açık oluyor ama siz en iyisi gitmeden önce telefonla teyit edin.
Midyat gezilecek yerler listenize ilçenin doğal güzelliği ile öne çıkan mesire yeri Beyazsu’yu da ekleyebilirsiniz. Biz Ekim ayının sonunda gittiğimiz için hava serindi, o yüzden uğrayamadık. Ama yaz aylarında oldukça keyifli olacağına eminim. Ilısu Barajı nedeniyle sular altında kalmaya hazırlanan Hasankeyf’e ise neredeyse tamamen taşındığı ve her yer şantiye alanına döndüğü için gitmekten vazgeçtik. Fotoğraflardaki haliyle hafızamızda kalsın istedik. Gitmek isterseniz Hasankeyf Midyat’tan yaklaşık 45 kilometre uzaklıkta bulunuyor. Sanılanın aksine Hasankeyf Mardin’e değil Batman’a bağlı. Dolayısıyla mesafe epey uzak. Mardin gezinizi en az 3-4 gün olarak planlarsanız gezinizin bir gününü Midyat ve çevresine mutlaka ayırın.
*Seyahatlerimle ilgili daha fazla fotoğraf için beni seyahatimgeldi instagram hesabımdan da takip edebilirsiniz.
*Yazı veya konuyla ilgili kafanıza takılan bir şey mi var? Düşüncelerinizi yorumlara yazarsanız çok sevinirim:)
